Adet Öncesi Sendromlar Nelerdir?

Premenstrüel sendrom kadınlarda adet döngüsünün yumurtlama fonksiyonundan sonra başlayan, geç luteal faz denilen dönemde memelerde şişkinlik, baş ağrısı, halsizlik ve kilo alımı gibi fiziksel ve depresif duygu durum, irritabilite, gerginlik gibi ruhsal belirtilerle kendini ortaya koyan bir tablodur. Bu tablo tipik olarak mensturasyonun başlamasıyla ortadan kalkar. Bu sendrom kadın popülasyonun yüzde 80’inde görülmekle beraber yaklaşık yüzde 5’lik dilimde yer alan kadınlarda klinik olarak anlamlı olacak şekilde şiddetli geçmektedir. Bu belirtilerin klinik veya sosyal olarak etkili olacak düzeyde olması durumunda Premensturel Disforik Bozukluk veya Geç Luteal Faz Bozukluğu adıyla bir psikiyatrik rahatsızlık olarak sınıflandırılmaktadır

PMS NEDENLERİ NELERDİR?

Adet öncesi gerginlik sendromunun nedenleri tam olarak belirlenememiştir. Bununla birlikte PMS’nin nedenleri ile ilgili ortaya konulan en güncel olan açıklama; merkezi sinir sisteminde oluşan duyarlılık varsayımıdır. Bu varsayıma göre PMS, hormonal bir dengesizlikten çok hormonlardaki "normal" değişikliklere karşı aşırı duyarlılığın oluşmasıdır. Hormonal işleyişte adet düzenine bağlı olarak döngüsel bir şekilde ortaya çıkan normal değişikliklere karşı duyarlı olan kadınlarda, bu değişiklikler merkezi sinir sisteminde ve etrafındaki diğer hedef dokularda PMS ile ilişkili biyokimyasal olayları tetiklemektedir. Bu duyarlılık ise birçok etkene bağlı olup kısmen de genetik olarak belirlenmektedir.

Merkezi sinir sisteminde adet öncesi gerginlik belirtilerinin ortaya çıkmasına yol açan süreçlerde en önemli rolü serotonin hormonu üstenmektedir. Duygudurum durumlarında çok önemli bir rol oynadığı düşünülen bir beyin kimyasalı olan serotoninin dalgalanmaları, PMS semptomlarını tetikleyebilir. Adet öncesi gerginlik sendromu (PMS) olan kadınlarda yapılan çalışmalar, normal kadınlara kıyasla serotonerjik sistemde birçok farklılıklar olduğunu göstermiştir.

PMS rahatsızlığının birçok belirtisinin serotonerjik sistemle ilişkisi olan psikiyatrik tablolara benzemesi ve serotonerjik sistemle progesteron arasındaki ilişiler serotonerjik görüşü destekleyen kanılar olarak ortaya konulmaktadır. Progesteron birincil olarak yumurtalıkta üretilir ve progesteronun kendisi anksiyete oluştururken, ürünleri anksiyete gidericidir. Progesteron serotoninin geri alımını arttırır, serotonin döngüsünde artışa neden olur.

PMS BELİRTİLERİ NELERDİR?

PMS'nin ruhsal, davranışsal ve fiziksel belirtileri bulunmaktadır.

Ruhsal ve davranışsal belirtiler:
-Depresyon
-Halsizlik
-Aşırı uyuma
-Çevreye ilginin azalması
-Duygu durum dalgalanmaları
-Cinsel istek artışı
-Sinirlilik, gerginlik, kaygı ve dikkat azlığı
-İştah değişiklikleri ve yemek istekleri
-Sosyal çekilme

Fiziksel belirtiler:
-Memelerin büyümesi ve hassaslaşması
-Vücutta ödem
-2-3 kiloya kadar kilo alımı baş ağrısı,
-Bulantı –kusma
-Kabızlık, ishal
-İştah artışı
-Aşırı susama
-Ciltte akne görülmesi
-Eklem veya kas ağrısı
-Alkol intoleransı

Bütün bu belirtilerin adet kanamasının başlamasıyla hızlıca geçtiği belirtilmiştir.

PMS TANISI NASIL KONULUR?

Premenstrüel sendromu pozitif olarak teşhis etmek için benzersiz fiziksel bulgular veya laboratuvar testleri yoktur. belirtiler öngörülebilir adet öncesi düzeninin bir parçasıysa, doktor tarafından belirli bir semptom PMS'ye bağlanabilir. Bir adet öncesi düzen oluşturmaya yardımcı olmak için, doktor tarafından belirti ve semptomların bir takvime veya en az iki adet döngüsü için bir günlüğe kaydedilmesi istenebilir. PMS semptomlarının ilk fark edildiği gün ve bunların ortadan kalktığı günün not edilmesi faydalı olabilir. Ayrıca dönemin başladığı ve bittiği günleri işaretlendiğinden emin olunması gerekir.
Kronik yorgunluk sendromu, tiroid bozuklukları ve depresyon ve anksiyete gibi duygu durum bozuklukları dahil bazı durumların PMS'yi taklit edebildiği unutulmamalıdır. Bu ayrımı yapmak ve net bir teşhis sağlamaya yardımcı olmak için tiroid fonksiyon testi veya ruh hali tarama testleri gibi testler istenebilir.

ADET ÖNCESİ GERGİNLİK SENDROMUNUN TİPLERİ NELERDİR?

Adet öncesi gerginlik sendromunda tipik belirtiler farklı biçimde kendini gösterebilir.

*Birinci tip: En sık olarak görülen tip olmakla birlikte, özgün sendromun ilk tanımladığı geç premenstruel dönemde yani adet dönemine yakın günlerde başlar.

*İkinci tip: Ovulasyonla yani yumurtlama dönemi ile beraber belirtilerin başlayıp bir iki gün içinde kendiliğinden düzelmesi ve daha sonra adet öncesi dönemde tekrar ortaya çıkması ile seyreder.

*Üçüncü tip: Ovulasyonla beraber belirtilerin başlayıp sürekli artış göstererek luteal fazda doruk noktasına ulaşması biçimindedir. Belirtilerdeki bu farklı seyir ve örüntü bu rahatsızlığı yaşayan kadının hemen her adet döngüsünde benzerlik göstermektedir.